Mag de fiscus de harde schrijf van uw PC kopiëren om diepgaand onderzoek te doen naar uw fiscale toestand of die van derden? Het overkwam een Belgische vennootschap met een Luxemburgse zustervennootschap. De fiscus kopieerde de volledige harde schijf zonder uitdrukkelijke toestemming van de belastingplichtige. De rechtbank vond dat de fiscus te ver gegaan was maar het hof van beroep ziet er geen graten in.
Een kopie vragen of een kopie nemen?
Er zijn 2 wetsbepalingen in het spel hier. Artikel 315bis WIB92 bepaalt dat u, als de belastingadministratie u daarom verzoekt, een kopie moet maken van informaticabestanden “in de door de ambtenaren gewenste vorm”. Aan de andere kant is er artikel 319 WIB92: ambtenaren mogen zonder meer binnengaan in professionele ruimtes en ze mogen daarbij kijken wat er op computers staat (eventueel ook zaken afprinten).
Als de fiscus binnenvalt en kopies maakt van de harde schijf, valt dat dan onder artikel 315bis (u moet een kopie maken op verzoek van de ambtenaar) of onder artikel 319 (geen toestemming nodig)?
Noteer terloops nog dat de belastingplichtige ook privé-bestanden op de computer staan had. Er was dus niet alleen een kwestie van “geen toestemming” maar ook van een “inbreuk op de privacy”.
Rechtbank versus hof
De rechtbank die als eerste moest oordelen over de situatie, oordeelde nog in het voordeel van de belastingplichtige. De rechter was van mening dat artikel 315bis bij voorrang moest toegepast worden en vermits daar staat dat de administratie kopies mag maken “met bijstand van de belastingplichtige”, impliceert dit dat de belastingplichtige zijn toestemming moet geven.
Het hof van beroep ziet dat anders: artikel 319 laat de belastingadministratie toe om zonder toestemming de professionele ruimte binnen te gaan en daarbij boeken en bescheiden te openen met het oog op de controle van de belastbare inkomsten. Voor het hof zijn informaticabestanden ook “boeken en bescheiden”. De controle van die bestanden kan wel lang duren en omdat je ook niet kan verwachten dat de administratie haar tent opzet in jouw kantoor, is het niet onlogisch dat de administratie een volledige kopie maakt van die bestanden.
Een huiszoeking
Als in strafzaken een huiszoeking wordt verricht, dan moeten de onderzoekers een rechterlijke goedkeuring hebben. Als de belastingadministratie privé-lokalen wil betreden, dan moet de politierechter toestemming geven. Maar voor professionele lokalen heeft ze dat niet nodig en mag ze zonder waarschuwing binnenkomen en kasten en schuiven openen. Is de kast op slot, dan moet u de sleutel nemen en openen. En parallel daarmee, als uw PC met een wachtwoord beveiligd is, moet u het wachtwoord ingeven zodat de fiscus kan kijken wat er op de PC staat.
Is de privacy dan niet geschonden want er kunnen toch ook privé-zaken opstaan? Neen. Nationale en internationale rechtspraak bevestigen dat een volledige kopie verantwoord is omdat het alternatief (de informatie triëren vóór ze te kopiëren) weer zo tijdrovend zou zijn dat het onderzoek zijn efficiëntie verliest.
Bijzonderheden uit de situatie
Het geval dat door het hof werd beslecht had toch wel enkele bijzonderheden die misschien wel een invloed hadden op de uiteindelijke beslissing.
Blijkbaar had de belastingplichtige tijdens het concrete onderzoek “goed meegewerkt”. Hij had de ambtenaren getoond waar de informatie die ze zochten, zich bevond en hij had ook zonder enig voorbehoud het wachtwoord van de PC ingegeven.
Verder was de belastingplichtige niet zelf het voorwerp van het onderzoek. Het was een onderzoek naar een zustervennootschap in Luxemburg. Met de informatie wilde de fiscus aantonen dat die Luxemburgse vennootschap een lege huls was en alle transacties eigenlijk vanuit België gebeurden. Het argument van inbreuk van privacy geldt dan eigenlijk niet meer. Bovendien kunnen procedurele fouten “rechtgezet” worden als u als belastingplichtige uw akkoord geeft.
Het arrest van Brussel (9 oktober 2019, 2015/AF/123) leert ons vooral dat de bevoegdheden van de fiscus bijzonder ruim zijn. En dat u privé-correspondentie niet mag vermengen met uw professionele correspondentie.